چکیده مقاله:

رمان شازده احتجاب نوشته هوشنگ گلشیری، به شیوه ی جریان سیال ذهن نوشته شده است. طرح رمان منسجم و یکپارچه است، اما این طرح به تمامی شبیه طرح داستان های سنتی نیست و در آن علَی بودن رابطه ی میان رخدادها بر اساس نسبت نگاه شخصیت ها به کنش های داستان سنجیده می شود و نه خود کنش ها. تمام داستان در ذهن شخصیت اصلی رمان (شازده احتجاب) می گذرد. پژوهش حاضر بررسی نظریه ی ماهیت ذهن مطرح شده توسط یونگ (ناخودآگاه فردی و جمعی) در طرح این رمان است. یونگ شخصیت آدمی را به دو منقطه ی «ضمیر خودآگاه» و «ضمیر ناخودآگاه» تقسیم می کند. ضمیر خود آگاه در بر گیرنده ی آگاهی ما از جهان بیرون و آگاهی از خویشتن است که از تفکر، احساس، شهود و حس و به طور کلی آنچه شخص آن را می فهمد، تشکیل یافته است و ضمیر نا خود آگاه دو لایه دارد: فردی و جمعی. بخش نخست: محتوی همه ی تمایلات و احساساتی است که ما در طول زندگی خویش واپس زده و فراموش کرده ایم و ناخود آگاه جمعی شامل عصاره ای که از تجربیات اجداد و نیاکان ما در بخش پنهانی وجود ما جریان دارد و ما آن ها را به صورت سمبلیک مشاهده می کنیم. این پژوهش نمودها و نشانه های نظریه ی ناخودآگاه فردی و جمعی یونگ را در طرح رمان شازده احتجاب بررسی می کند .