پنجمين دورهء اهدای جايزهء هوشنگ گلشيری در روز جمعه 18 آذر در فرهنگسرای نياوران برگزار شد. در اين مراسم برترين‌های ادبيات داستانی سال 1383 معرفی شدند. در ابتدای مراسم فيلم کوتاهی از مراسم چهار دورهء گذشته پخش شد.

سپس  فرزانه طاهری، مدير عامل بنياد فرهنگی— مطالعاتی هوشنگ گلشيری گزارش کوتاهش را با يادی از محمد مختاری و محمدجعفر پوينده و نيز کريم امامی و منوچهر آتشی آغاز کرد. وی توضيح داد که به دليل تنگناهای گريبانگير بنياد، سال گذشته سال نسبتا راکدی بوده است. هرچند بازخوردهايی که از سايت بنياد می‌گيرند همواره دلگرم‌کننده‌اند. از جمله اينکه اخيرا زنی فلسطينی که شاعر و مترجم است و در امارات تهيه‌کنندهء تلويزيونی است ترجمهء عربی «عروسک چينی من» گلشيری را که متن انگليسی آن در سايت بنياد درج شده است برای سايت فرستاد. طاهری همچنين از انتشار ترجمهء انگليسی شازده احتجاب به وسيلهء انتشارات رندوم هاوس و انتشار گلستان سعدی با حاشيه و توضيحات گلشيری به وسيلهء انتشارات ققنوس خبر داد.


پس از گزارش طاهری، عبدالعلی عظيمی، شاعر و عضو هيات مديرهء بنياد و دبير اين دورهء جايزه توضيحاتی دربارهء نحوهء گزينش برندگان در پنجمين دورهء جايزه ارائه کرد.

بخشهايی از صحبتهای عبدالعلی عظيمی، دبير جايزه در روز اهدای جوايز


عظيمی ضمن توضيحاتی دربارهء نحوهء انتخاب بهترين آثار داستانی سال 1383 در ‏پنجمين دوره، با اشاره به نظر يکی از داوران رمان در دوره‌های گذشته که رمانی را ‏‏«بلندپروازی شکست‌خورده» توصيف کرده بود، از ضرورت جدی‌تر گرفتن کار ويرايش در نزد ‏ناشران و نويسندگان سخن گفت. او با توجه به تجربيات بنياد در چند دورهء گذشته، از ‏آثاری گفت که به مدد ويرايش نگارشی می‌شد بی‌افسوس و اما و اگر انتخابشان کرد. ‏هرچند به گفتهء او داوران بنياد گاه نتوانسته‌اند به رغم اشکالات نگارشی يک اثر، از ‏خلاقيت و ابداع نهفته در آن صرف‌نظر کنند، زيرا اين اشکالات را می‌شد با همان ويرايش ‏حل کرد:

اميدواريم به اين ضرورت توجه لازم مبذول شود تا در سالهای آينده شاهد آثاری ‏باشيم با کمترين عيب و نقص، شاهد بلندپروازی‌ها بی شکستن بال يا سقوط ‏کردن و بر زمين خوردن.‏

سپس به ضرورت انتخاب برترين آثار در هر دوره اشاره کرد، اما متذکر شد که در واقع بايد ‏نامزدهای هر دوره را برآيند آرای نظردهندگان و داوران بنياد و پيشنهاد به جامعهء کتابخوان ‏دانست. دبير اين دورهء جايزه سپس به نکته‌ای اشاره کرد که شايد بديهی بنمايد اما به ‏دليل برخی انتقادها که گاه شنيده می‌شود، ضرورت طرح آن را در اين مراسم احساس ‏کرده بود:

برگزيدن مجموعه داستان برتر به اين معنا نيست که همهء داستانهای آن ‏مجموعه بی بروبرگرد عالی يا  شاهکار است. جايزه به کل مجموعه داستان ‏تعلق می گيرد که ممکن است حتی داستانهای ضعيف هم در آن باشد. اين ‏مشکلی است که در ذات انتخاب مجموعه داستان وجود دارد.‏

در پايان نيز به وسواسهای بنياد در انتخاب داوران هر بخش در همهء دوره‌ها اشاره کرد:

بنياد حتی اگر بداند که داور بالقوه‌اش پيشتر نقد مثبت يا منفی دربارهء يکی از ‏نامزدها نوشته است، يا از روابط خويشاوندی و دوستی يا حتی دشمنی ميان ‏داور و نويسنده باخبر باشد و احتمال دهد همکاری با آن داور ممکن است ‏شبهه‌ای ايجاد کند، از آن داور حتما در بخش ديگری بهره‌مند خواهد شد.‏

 
داوران پنجمين دورهء جايزهء گلشيری

داوران بخش مجموعه‌داستان
ميترا الياتی، کامران بزرگ‌نيا، نغمه ثمينی، صمد طاهری، ليلی گلستان

 داوران بخش رمان
عباس پژمان، نسيم خاکسار، محمدحسن شهسواری، مهناز کريمی و عبدالله کوثری

 
برگزيدگان پنجمين دورهء جايزهء هوشنگ گلشيری

بخش رمان
 

پس از گزارش دبير جايزه، فيلمی از داستان‌خوانی نامزدهای دريافت جايزه در بخش رمان اول پخش شد. سپس، عبدالله کوثری به نمايندگی از داوران بخش رمان، کتاب آبی‌تر از گناه، نوشتهء محمد حسينی را به دلايل زير برندهء مشترک عنوان بهترين رمان سال 1383 اعلام کرد:

توفيق در ايجاد و حفظ تعليق و کشش داستانی و تنيدن ماهرانهء آن در بافت داستان اجتناب از القای قطعيت و پيش بردن داستان به صورت چندسطحی توفيق در ايجاد ترديد درروايتهای تاريخی با ايجاد ترديد در صداقت راوی گزينش نظرگاهی درخور برای روايت درهم ريختن موجه مرز خيال و واقعيت  توفيق در شخصيت پردازی زبان پيراسته

جسارت در کاويدن درون بی‌قرار انسانی از طبقهء متوسط شهری و پرده برداشتن از سيمای امروزی شهر توفيق در ايجاد و حفظ کشش داستانی در بخش اعظم رمان جستجوی تعريفی متفاوت از عشق و زندگی و بازی خلق روايتی لغزان ميان واقعيت و وهم توفيق در شخصيت پردازی زبان موجز و پيراسته و در خور روايت گفتگوهای قوی

دو برندهء اين بخش هر يک جايزهء نقدی ‌(پنج ميليون ريال)، تنديس و لوح تقدير خود را از گلی امامی، مترجم گرامی، دريافت کردند.
 
بخش مجموعه‌داستان اول
پس از پخش فيلمی از داستان‌خوانی نامزدهای دريافت جايزه در اين بخش، ليلی گلستان، مترجم، به نمايندگی از داوران اين بخش انجيرهای سرخ مزار، نوشتهء محمدحسين محمدی را بهترين مجموعه‌داستان اول سال 1383 اعلام کرد که به دلايل زير برگزيده شده است:

 

روايت بيگانگی و خصومت و تيره‌روزی و خشونت با نگاهی بی‌طرفانه و غيرايدئولوژيک به جنگ و لطمات آن استفاده از شگردهای گوناگون داستانی و نظرگاه‌های متفاوت برای  کالبدشکافی جنگ  توفيق در آميختن عنصر خيال و واقعيت در خلق موقعيت‌های تراژيک و فضاهای داستانی تاثيرگذار ساختمان قوی اغلب داستان‌ها به واسطهء تناسب اجزاء با کل خلق روايتهای گوناگون از فضا و مکانی واحد زبانی درخور درونمايهء تکان‌دهندهء داستان‌ها

برندهء اين بخش جايزهء نقدی (پنج ميليون ريال)، تنديس و لوح تقدير خود را از نويسنده و کارگردان گرامی، بهرام بيضايی، دريافت کرد.

 

سپس نوبت به پخش فيلمی دربارهء هوشنگ گلشيری رسيد. پس از نمايش اين فيلم، تک‌داستان‌های برگزيدهء دو مرحلهء اين دوره که آرای بيشتری را به خود اختصاص داده‌اند معرفی شدند. اين داستان‌ها با حفظ حقوق مولفان و کسب اجازهء کتبی از ناشر و نويسنده در مجموعهء نقش 83 منتشر خواهند شد.

 تک داستانهای برگزيده

 
بخش رمان اول
پس از پخش فيلم داستان‌خوانی نامزدهای دريافت جايزه در اين بخش، عباس پژمان به نمايندگی از هيات داوران اين بخش دو برندهء مشترک اين بخش را به اين ترتيب اعلام کرد:
 
رمان ماهی‌ها در شب می‌خوابند، نوشتهء سودابه اشرفی، به دليل: 

توفيق در ارائهء تصويری عينی از وطن و جلوه های گوناگون آن در يک خانوادهء متوسط شهری در قبل و بعد از انقلاب توفيق در خلق روايتی پرکشش از تلاش برای گريز از جبر دامنگير و گذار از زندگی سنتی به جهان مدرن پرهيز راوی مهاجر ازآرمانی کردن وطن پرداخت بديع و جسورانهء موقعيت زن در جامعه کاربرد موثر شگرد جريان سيال ذهن زبان موجز و پيراسته فضاسازی دقيق

و رمان رنگ کلاغ، نوشتهء فرهاد بردبار، به دليل:

توفيق در ترکيب ظريف خيال و واقعيت و درآميختن کابوسهای راوی با  واقعيت در روايتی بری از هرگونه داوری توفيق در آميختن جهان مردگان و زندگان و ساختن فضای شهری دستخوش وهم و کابوس يا گرفتار در ملال زندگی روزمره توفيق در نمايش غلبهء بی‌آرمانی در نسل جديد توفيق در شخصيت پردازی

سودابه اشرفی که مقيم امريکاست پيامی برای مراسم فرستاده بود و نماينده‌اش جايزهء نقدی (دو ميليون و پانصد هزار ريال)، تنديس و لوح تقدير او را دريافت کرد. فرهاد بردبار نيز جايزهء نقدی، تنديس و لوح تقدير خود را از داستان‌نویس گرامی و عضو هیات داوران، مهناز کريمی، دريافت کرد.

بخش مجموعه‌داستان
پس از پخش فيلم داستان‌خوانی نامزدهای دريافت جايزه در اين بخش، ميترا الياتی به نمايندگی از هيات داوران عاشقيت در پاورقی، نوشتهء مهسا محب‌علی را به دلايل زير بهترين مجموعه‌داستان سال 1383 اعلام کرد:

حرکت‌های نو در داستان‌نويسی، بازی با تکنيک‌های روايت، و تجربهء فرم‌های گوناگون افشای سرنوشت‌های تلخ و فاجعه‌های درونی انسان‌ها در زير پوستهء همزيستی مسالمت‌آميز به‌رغم شوخ‌طبعی و بی‌اعتنايی و لحن طنزآلود و شيطنت‌آميز راوی داستانها روايت  تکه تکه، درهم و برهم  و بازيگوشانه به اقتضای تلاش برای ترسيم تاثرات و تجربه‌های ذهنی ايجاد ترديد در تصورات رايج از واقعيت و ارائهء معناهای تغييريافتهء مفاهيمی چون خيانت و خشم، عشق و زيبايی

مهسا محب‌علی جايزهء نقدی (ده ميليون ريال)، تنديس و لوح تقدير خود را از بابک احمدی، نویسنده گرامی، دريافت کرد.

چند گزارش از مراسم و چند نقد و نظر دربارهء اين دوره را در نشانيهای زير می‌‏توانيد بيابيد:‏