ایلنا: ضياء موحد با خوانش قطعه شعري از هوشنگ گلشيري در بزرگداشت اين نويسنده در دانشگاه تهران گفت: اين قطعه نشان‌دهنده ذهن منسجم گلشيري در شعر است.
شاعر «قراب‌هاي سفيد» با اشاره به اينكه شعر تقريبا كار غيرممكني است، گفت: گلشيري با شعر شروع كرد. هفده قطعه شعر دارد كه از 1341 تا 1347 اشعارش را منتشر كرده است. از آن به بعد شعر چاپ نكرده است و آنچه كه خانم فرزانه طاهري به من دادند، شعر كامل هم ننوشته است. خيلي حواسش جمع بوده است كه اين تمرين‌هايي كه كرده، ديگر شعر نيست. شعرهايي كه داراي آن نظم مخصوص به شعر بوده است را چاپ كرده است باقي كارهايش در اين زمينه به نظر من هم ارزش چاپ ندارد. هفت تا از اين شعرها در جنگ چاپ شده است چند تا در مفيد، دو تا در خوشه و يك شعر در كتاب هفته. اين جالب است كه همه نويسندگان بزرگ ما با شعر شروع كرده‌اند يا چاپ كرده‌اند يا مخفيانه نگه داشته‌اند. چاپ نكردن شعرها، به دليل سخت‌گيري نويسنده‌ها است چون نمي‌خواهند سند بدي دراختيار مردم قرار دهند. هدايت مثل همه كارهاي ديگرش، در اين زمينه هم پيچيده است، يعني هرجا كه خواسته هجو بگويد و سر به سر ديگران بگذارد، وارد حوزه شعر قديم شده است و جاهايي حتي سر به سر نيما هم گذاشته است. نمي‌دانم حرف نيما را نفهميده است يا اينكه خواسته سر به سر نيما بگذارد، اما دليل علاقه وحشتناكش به شعر، كتاب ترانه‌هاي خيام است.
اين شاعر و محقق در ادامه گفت: بهرام صادقي هم با امضاء صهبا تعدادي از اشعارش را منتشر كرد. محمدرضا اصلاني بعداز فوت صادقي، اشعارش را جمع كرد و اين اشعار به صد صفحه رسيده است و شامل 44 قطعه است كه تا 1344 شعر چاپ كرده است. بعداز اين زمان؛ داستاني هم چاپ نكرده است. عمر مفيد هنري بهرام صادقي، بيش از چهار، پنج سال نيست و48 هم زندگي كرده است. گلشيري 63 سال زندگي كرده است. اما چطور است كه هردو اين نويسنده‌ها با شعر شروع كرده‌اند و بعد به سراغ داستان رفته‌اند؟
موحد گفت: اين اتفاق در ادبيات جهان هم افتاده است و معمولا وقتي به سراغ ادبيات داستاني رفته‌اند، داستان‌نويسان جدي‌اي شده‌اند. توماس هاردي يك مورد استثنايي است. او هم نويسنده درجه يكي است و هم شاعر خوبي، در زمان خودش، متوجه شعرهايش نشدند. اما الان در تمام آنتولوژي‌ها به عنوان يك شاعر مدرن از او نام مي‌برند. من گمان مي‌كنم كه اين داستا‌ن‌نويسان فرم را از شعر مي‌گيرند و بعد متوجه مي‌شوند كه شعر آنچه كه مي‌خواهند نيست. اين نكته نشا‌ن‌دهنده هوش آنها است. لرد بايرون هم در يكي از اشعارش گفته است كه داستان‌نويسي از شعر هنر بالاتري است.
شاعران ميان مايه، در مقايسه با داستان‌نويس آدم كم‌بصيرتي است.
موحد خاطرنشان كرد: شاعر متوسط، اگر حرف گلشيري را بفهمد كه گفت ما از هر آدم با استعداد و ذوق متوسط، مي‌توانيم يك نويسنده خوب بسازيم. ولي من نمي‌دانم كه چطور يك شاعر خوب مي‌توان ساخت. توصيه من به بسياري از افرادي كه شعر مي‌گويند، اين است كه به سراغ داستان بروند. اين را جدي مي‌گويم. چون استعدادشان را خراب مي‌كنند يك عمر شعر مي‌گويند و درنهايت يك شعر، قابل خواندن است. اين مساله، بسيار جدي است. كساني مثل بهرام صادقي، متوجه اين مسئله شده‌اند. گلشيري صدايش را پيدا كرد.
وي ادامه داد: بهترين شعر بهرام صادقي، ظهر نام دارد. شعر خوبي است. اما زبان اين شعر، زبان نيما است. زبان بهرام صادقي نيست. شعر گلشيري از او قوي‌تر است. من راجع به شعر بهرام صادقي بي‌انصافي نمي‌كنم. شعرش را دقيق خوانده‌ام و ديدم قدرت فرم گلشيري بيشتر است و صداي خودش را در نوشتن پيدا كرده است يعني شازده احتجاب را كه نوشت از آن تصويرهاي كليشه‌اي كه خوب مي‌توانست آنها را جمع و جور كند، رها شد. گلشيري فرم را در شعر فهميده بود و بعد آن را در داستان برد. وقتي «كريستين وكيد» را نوشت. ديگر صدا، صداي خودش است. آن كتاب فوق‌العاده است. نويسنده، ضمن آنكه مي‌نويسد با گذشته خودش تسويه حساب مي‌كند، يعني نوشتن، به چيزي انديشيدن نيست. تجربه كردن است. اين كتاب اهميت بسياري دارد و قدرش را ندانستند. در حقش بي‌انصافي شد. به استثناي برخي قسمت‌ها، مثلا قسمت‌ عكس سوزاندش يا جاهايي كه وارد سياست شده است را من نمي‌پسندم. شايد بقيه بپسندد.
وي در پايان شعر «انسان صخره‌اي» گلشيري را خواند كه سطرهايي از آن، به اين قرار است: با ضربه‌هاي تيشه‌اش فرهاد/ از كالبد سكون/ انسان صخره‌اي را روياند/ برخيز/ باريد باران ذره‌ها/ تا با تداوم باران/ فرهاد حجم فضاي سرد طلوع را/ انباشت از دست استغاثه تنديس/ اي رودبار بد! / آيا زوال سنگي تنديس را/ شيرين/ از دست‌هاش خواهد خواند؟
پايان پيام