دست نوشته های گلشیری در آرشیو استنفورد است

باربد گلشیری

از دهه هفتاد که گلشیری نوشتن با کامپیوتر را آغاز کرد، دیگر دست نوشته‌ای از او نداریم، ولی قبل از آن هرکـــاری کرده بـــــود دست‌نوشته اش موجود است و واقعا با یکی دو استثنا که احتمالا دست ناشران دهه چهل مانده بقیه آثارش از منتشر شده تا نشده، موجود است که شامل حجم عظیمی یادداشت و نسخه‌های مختلف داستان می‌شود. چون هوشنگ گلشیری هم نویسنده بود و هم محقق، طبیعتا بخش عظیمی از این دست‌نوشته‌ها فیش هایی  هستند که از مطالعاتش می آمد، چون هرچه را می خواند، خیلی منظم فیش‌برداری می‌کرد که ارجاعــــات مختلفـــــی هــــم دارد؛ از داستان‌های بورخس گرفته تا کتاب ها و علوم خفیه ایرانی اسلامی و ...، بنابراین طبیعتا هزاران هزار فیش از او باقی مانده است . اما در این بین، بیشترین یادداشت هایی که من جمع آوری کردم از «جن نامه» است که هزاران صفحه می شود. انواع واقسام علوم خفیه و غریبه را برای«جن نامه» و «در ولایت هوا» می‌خواند از کتاب‌های معروف مثل کنزالحسینی تا کتاب‌های عجیب و غریب که اصلا با خط خفیه نوشته شده و احتمالا با ذره بین آن را می‌خوانده است. نسخه های مختلف داستان‌هایش که بعدا پالوده‌تر شده اند یا اسمشان را معمولا تغییر داده، مثلا «فتحنامه مغان» مغانه بوده ، « آینه های دردار» دانه و دام بوده  و ... .نسخه های بیشتر داستان ها موجود است به‌جز «شازده احتجاب». برای شازده احتجاب هم یک کتابخانه قجری برای مطالعه داشت که انواع و اقسام جزئیات و حتی انواع اصطلاحات برای سرآستین شازده ها و ... را در آن پیدا می کرد، ولی خودش همه را قبل از انتشار سوزاند تا بتواند کار خلاقه اش را انجام بدهد و از این اثر فقط یک نسخه پاکنویس به خط خودش موجود است. بیشتر  دست نوشته هایش هم شماره صفحه دارد. البته من حدسم این است که نسخه‌های ابتدایی این داستان ها را خودش از بین برده چون دست‌نوشته خیلی بد خط و متفاوت در آن پیدا نکردم. گلشیری  حجم زیادی اثر منتشر نشده هم دارد ولی چون خودش بنا بر وسواسی که داشت، برای چاپشان اقدام نکرده است، ما هم اجازه نشر نداریم چون  معتقدیم این می‌تواند نوعی کتابسازی باشد . از طرفی تعداد آثار منتشر نشده اش در ایران آنقدر زیاد است که ما ترجیح می دهیم همان‌ها مثل «بره گمشده راعی»‌، «کریستین و کید»، «جن‌نامه» ، «در ولایت هوا»‌، «خوابگرد»، «بر ما چه رفته است باربد؟» و...  چاپ شوند تا آثاری که خودش نمی‌خواست منتشر شوند. البته بقیه هم  به صورت آنلاین و رایگان در دسترس علاقه مندان قرار خواهد گرفت .  به زودی مصاحبه چند روزه اش با مهرداد بهار را منتشر می‌کنیم که یک بخش از آن را «زنده‌رود» در اصفهان قبلا نشر داده، ولی من نوارهای دیگر آن را پیدا و پیاده کرده ام و آماده نشر است. بخش عظیمی از این دست نوشته ها در حال حاضر به صورت امانت  و در شرایط حرفه ای موزه ای در دانشگاه استنفورد نگهداری می شود و به‌زودی به صورت آنلاین و رایگان در دسترس قرار می‌گیرد. دلیل این انتقال هم یکی این است که مسئولان  فضاهای آرشیوی ایران در طول سال‌ها سراغی از این دست‌نوشته ها نگرفتند و البته شرایط حرفه ای نگهداری‌شان هم در ایران به جز در کتابخانه ملی در فضای دیگری مهیا نبود که البته کتابخانه هیچ موقع سراغی از آن نگرفت.